Tarımda üretim maliyetleri artıyor, destekler yetersiz kalıyor. Don, kuraklık, sigortasızlık ve plansızlık çiftçiyi toprağından koparıyor. Tarımda alarm zilleri çalıyor.

Türkiye’de tarım sektörü, hem ekonomik darboğaz hem de iklim krizinin etkisiyle derin bir çıkmazda. 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü, üretici için kutlama değil, sorunların gölgesinde geçiyor. Tarımda artan maliyetler, düşen sigortalılık oranı ve doğal afetler nedeniyle üretici her geçen gün daha fazla sıkıntı yaşıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Mart 2025 verilerine göre Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi, yıllık bazda %31,5, aylık bazda ise %6,9 artış gösterdi.

• Tek yıllık ürünler: %9,6 aylık artış

• Çok yıllık ürünler: %11,3 aylık artış

Bu oranlar, üretim maliyetlerinin hızla tırmandığını ortaya koyuyor.

Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, Türkiye genelinde 60’a yakın ilde yaşanan don olaylarına alakalı şu uyarıyı yaptı:

“Çiftçilerin sadece %20’si sigortalı. Bu oran çok düşük. Don zararının yaşandığı bölgeler afet bölgesi ilan edilmeli. Ancak kemer sıkma politikaları bu müdahaleyi engelliyor.”

Tarımda Sigortalı Sayısı Düşüyor, Alan Daralıyor

CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, tarımda ki yapısal çöküşe dikkat çekti:

• Sigortalı tarım çalışanı: 2009’da 1 milyonun üzerindeyken 2025’te 400 binin altına düştü.

• İşlenen tarım alanı: Son 20 yılda 3,5 milyon hektar azaldı – bu da yaklaşık beş Niğde ili büyüklüğünde.

Yozgatlı soğan üreticisi Bilal Özbek, yaşadıkları krizi şu sözlerle ifade etti:

“Soğanın maliyeti 6 lira, alıcılar 1 liraya bile vermedi. 100 ton ürün elimizde kaldı.”

Üretici ne devlet desteği görebildi ne de alım garantisi sağlandı.

İşsizlik Artıyor

Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre:

• İlk iki ayda sektörde 14.433 kişi işsiz kaldı

• 1.535 şirket kapandı

• Çalışan sayısı 574.684’ten 560.251’e düştü

Nisan ayında ise kapasite kullanım oranı %74’e gerileyerek, Nisan 2021’den bu yana en düşük seviyeye indi.

İstanbul Sanayi Odası’nın Nisan ayı Sektörel PMI raporuna göre:

• Giyim sektöründe üretim, üst üste 9. ayda da düşüş gösterdi

• Yeni siparişler zayıfladı

• İstihdam, son 5 ayın en yüksek oranında azaldı

• Yeni ihracat siparişleri de düşüş eğiliminde

Tarımda yaşanan bu kriz; üreticiyi yalnızlaştırırken, Türkiye’nin gıda arz güvenliği açısından da büyük risk oluşturuyor. Sigorta sisteminin yaygınlaştırılması, afet destek fonlarının oluşturulması ve alım garantisi modellerinin güçlendirilmesi artık kaçınılmaz hale geldi.