Türkiye’de 2024 yılı hanehalkı harcamalarında konut ve kira giderleri liderliğini korurken, gelir grupları ve hane büyüklüğüne göre harcama alışkanlıklarında önemli farklılıklar gözlendi.

Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim harcamalarında en büyük pay %26,0 ile konut ve kira giderlerine ait. Bu kalemi %21,6 ile ulaştırma, %18,1 ile gıda ve alkolsüz içecekler takip ediyor. Harcamalarda en düşük pay ise %0,7 ile sigorta ve finansal hizmetler, %1,6 ile eğitim ve %2,3 ile eğlence, spor ve kültür ile sağlık harcamalarında.

Gelir seviyesine göre %20’lik dilimlerde harcama eğilimleri farklılaşıyor. En yüksek gelir grubundaki haneler ulaştırmaya bütçelerinin %26,6’sını ayırırken, düşük gelir grubunda bu oran %10,1 seviyesinde kaldı. Düşük gelirli haneler ise gelirlerinin %33,2’sini konut ve kira harcamalarına, %30,4’ünü ise gıda ve alkolsüz içeceklere ayırdı.

Harcama türlerine göre hanehalkı tüketim harcamasının dağılımı (%), 2023, 2024

Gelir Kaynağı Harcama Profillerini Oluşturuyor

Maaş, ücret ya da yevmiye geliri olan haneler bütçelerinin %24’ünü konut-kiraya, %16,4’ünü gıdaya ve %23’ünü ulaştırmaya ayırırken, müteşebbis geliri olanlar ulaştırmaya %26,4 ile daha fazla pay ayırıyorlar. Konut ve kira harcamaları ise %21,6 ile ikinci sırada yer alıyor.

Gelire göre sıralı %20’lik gruplarda tüketim harcamasının türlerine göre dağılımı (%), 2023, 2024

Büyüklük Harcama Dağılımını Etkiliyor

Tek kişilik haneler, konut ve kira giderlerine %35,2 oranında pay ayırarak kalabalık hanelerden yaklaşık 1,5 kat daha fazla harcama yapıyor. Büyük hanelerde (6+ kişi) ise gıda ve alkolsüz içeceklere ayrılan pay %24,7 ile daha yüksek seviyede bulunuyor.

Temel gelir kaynağının hanehalkı tüketim harcamasının türlerine göre dağılımı (%), 2024

Gıda israfı, gelir arttıkça daha da yükseliyor. Hanehalklarının en fazla israf ettiği ürünler sırasıyla %40,1 ile taze meyve ve sebze, %32,0 ile ekmek ve %14,3 ile süt ve süt ürünleri oldu.