TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2025 yılı bütçe görüşmelerinde ‘TOGG’ tartışması yaşandı. CHP Adana milletvekili Müzeyyen Şevkin, “Türkiye’nin dünyaya meydan okuyan tek markası yok. Yerli ve milli olarak bize çok güzellemeler yaptığınız TOGG’u da bitirmek üzeresiniz. çünkü Çinli Chery ve BYD’yi tercih ediyorsunuz” dedi. AK Parti Uşak Milletvekili İsmail Güneş’in “Yerli malımız, yerli ve milli” demesi üzerine Şevkin, “Biz de gurur duyuyoruz yerli ve milli olmasından elbette ama kalkıp daha sonra Chery ve BYD’yi tercih ediyorsunuz. TOGG’u savunmak da bize kaldı, garip bir ironi de oluyor” yanıtını verdi.
AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında toplanan TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Sanayi ve Teknoloji Başkanlığının 2025 yılı bütçe görüşmeleri devam ediyor. Bakanlığın bütçesi üzerine söz alan CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin, şunları söyledi:
“Kurulan şirket sayısı yüzde 17,3 azaldı”
“2024 yılının ilk altı ayında 2023 yılının ilk altı ayına göre kurulan şirket sayısı yüzde 17,3; kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 34,9; kurulan kooperatif sayısı ise yüzde 8,8 oranında azaldı. 2024’ün ilk altı ayında 2023’ün ilk altı ayına göre kapanan şirket sayısı yüzde 25,8 ve kapanan kooperatif sayısı da yüzde 8,3 arttı. Her alanda kendi kendine yeten bir Türkiye’den ithalata bağımlı bir Türkiye haline geldik. 2024 yılının ilk sekiz ayında Türkiye’de sanayi üretimi son bir yılda yüzde 3,9 oranında daralmış, imalat sanayisinde ise üretim 5,1 oranında düşmüş ve Türkiye’de dış ticaret açığını azaltacak asıl hamle olan yüksek ve orta kalite teknoloji ürün üretimi ise yüzde 22 oranında düşmüştür.
“İstanbul Sanayi Odası, tekstilde konkordatoların zirve yaptığını açıkladı”
İstanbul Sanayi Odası’nın Eylül 2024 tarihli raporuna bakıldığında 21 aydır süren daralma ve talepteki düşüş yeni bir boyut kazandı. Aynı gün Bakan Mehmet Şimşek büyümeyi öven ama o büyümenin sanayideki durgunluk içinde gerçekleştiğini ıska geçen bir açıklama yaptı. İstanbul Sanayi Odası iki yıldır takip edilen 10 sektörün tamamında gerileme yaşandığını, tekstilde konkordatoların zirve yaptığını, imalatta siparişlerin düştüğünü açıkladı. İktidarın tersine sanayi temsilcisi ‘Üretimdeki son gerileme belirgin düzeyde ve son yirmi bir ayın en yüksek oranında gerçekleşti’ demektedir. Zorlayıcı ekonomik koşullar, fiyat artışları ve talepteki zayıflık firmaların üretim azaltmasına yol açan temel faktörler olmuştur. Sanayi Odası ‘Ham madde ve nakliye maliyetleri arttı. Türk lirası üzerinden izlenen politikalar ihracatı zorlaştırdı. 10 sektörün 8’inde istihdam düştü. Yeni müşteri ve siparişler azalmaya devam ediyor. Maliyet enflasyonu artmaya devam ediyor’ ifadesi kullanmıştır. Yine, İSO’nun Ekim 2024’te yayımlanan İmalat Sanayi Raporu’na göre sipariş alımında talep coronanın başından bu yana Mayıs 2020’den beri en keskin yavaşlama görülmüş, istihdamda üst üste sekiz aydır daralma ve üretimde altı ayda daralma artmış, girdi maliyetlerindeki yüksek artış sürmüştür.
“Son dört buçuk yılın en ciddi istihdam eylülde yaşandı”
Son dört buçuk yılın en ciddi istihdam daralması Eylül 2024’te yaşanmıştır. Bu tabloda, sektörün durgunluk başladığı, önlem aldığı ‘stagflasyon’ kelimesi ekonomide en çok konuşulan kelime olurken ekonomi yönetimi üretim için zorunlu olan ara malı ithalatının düştüğü ortamda cari açığın azalmasını övmüş, lüks tüketim malı talebinde ise daralma olmamasını yani ekonomide açılan makas farkını izah edememiştir. Bu ülkenin gerçek yatırımcısını, sanayicisini, KOBİ’lerini yok sayarsanız ülke ne yazık ki bu noktaya gelir. Küçük ve orta boy işletmelerin bankacılık sektörüne olan kredi borçları 4 trilyon 68 milyar liraya çıkmış vaziyette. Bankaların vadesinde tahsil edemediği ve icra takibine aldığı batık krediler 25 Ekim itibarıyla 267,8 milyar liraya yükseldi. Cumhuriyet’in kazanımları birbir yok edilmiş, içi boşaltılmış, yok pahasına satılmış, peşkeş çekilmiş Anadolu’daki fabrikaların yerinde yeller esiyor. Türkiye’nin dünyaya meydan okuyan tek markası yok. Yerli ve milli olarak bize çok güzellemeler yaptığınız TOGG’u da bitirmek üzeresiniz çünkü Çinli Chery ve BYD’yi tercih ediyorsunuz. Onlara vergi indirimleri uyguluyorsunuz hatta organize sanayi bölgesi kuruyorsunuz. Bir gece yarısı Sanayi Komisyonu aslında Plan ve Bütçe’de görüşülmesi gereken Samsun Organize Sanayi Bölgesi’ni bir gece yarısı bir maddeyle kanunlaştırıp buradaki Hazine arazilerini Chery firması için organize sanayi bölgesi yapmak üzere kanunlaştırdınız ve geçti. Henüz yatırım bile yapmadan ilave gümrük vergilerinden muaf tutulan BYD, daha şimdiden TOGG’un pabucunu dama atmış görünüyor. Çünkü önceleri TOGG’u kullanıyoruz. Hatta o hâle getirdinuz ki 5 şirkete kurdurduğunuz TOGG’u kalkıp sanki AKP’nin kendi malıymış gibi o kadar lanse ettiniz ki seçim sürecinde, sanki AKP’nin otomobili gibi güzellemeler yaptınız.
CHP ve AKP arasında “TOGG” tartışması
Şevkin’in TOGG ile ilgili sözleri üzerine AK Parti Uşak Milletvekili İsmail Güneş “Yerli malımız, yerli ve milli” dedi. Şevkin, Güneş’e “Yerli ve millî demediniz. Biz de gurur duyuyoruz yerli ve milli olmasından elbette ama kalkıp daha sonra Chery ve BYD’yi tercih ediyorsunuz” diye tepki gösterdi. CHP Antalya Milletvekili Cavit Arı “TOGG’u savunmak da bize düştü” derken Şevkin, “Hakikaten TOGG’u savunmak da bize kaldı, garip bir ironi de oluyor” diye konuştu. Şevkin, sanayide çarkların dönmediğini belirterek, “‘40 binden fazla TOGG üretimi yapıldı, bunlar piyasaya sunuldu’ falan diyorsunuz ama bazı kurumların iade etmeye çalıştığını ve TOGG’u da kullanmadıklarını biliyoruz. Dolayısıyla bu gerçekle de yüzleşmek zorundayız” dedi.
Şevkin, sözlerini şöyle sonlandırdı:
“Bu ülkede her fabrika kaledir, kaleleri yıkıyorsunuz”
“Özelleştirme, imtiyazlı müteahhitlere, şirketlere kamunun elinde avucunda hiçbir şey bırakmaksızın maalesef, verilen teşvikler yatırımın, üretimin ve istihdamın giderek yok olmasına sağlıyor. Varsa yoksa vatandaşın, gerçek yatırımcının, sanayicilerin, KOBİ’lerin sırtına yüklediğiniz vergiler var; her şey ortada. Beklenti şu: Gelir Vergisi 2 trilyon 130 milyar lira, Kurumlar Vergisi 1 trilyon 637 milyar lira, Özel Tüketim Vergisi 2 trilyon 121 milyar lira, Katma Değer Vergisi 3 trilyon 599 lira, diğer vergiler 1 trilyon 652 milyar lira, vergi dışı gelirler 1 trilyon 662 lira; bu şekilde mi dünyayla rekabet edeceğiz? Bu şekilde mi halkın refahını düzelteceğiz? Atatürk’ün de söylediği gibi, bu ülkede her fabrika kaledir; kaleleri yıkıyorsunuz.”
CHP Kocaeli Milletvekili Nail Çiler, konuşmasında deprem bölgesine yapılan yatırımları sordu. Çiler, “Üretim merkezlerinden konuşuyoruz, akıllı şehirlerden konuşuyoruz. Türkiye deprem bölgesi. Peki, depremde 11-12 ilde üretim merkezleri durdu, siz neler yaptınız; onu da bu sunumda sanayi alanında görmek isterdim” dedi. Çiler, kalkınma ajanslarında sorunlar yaşandığına dikkat çekerek, “Bir de kalkınma ajanslarının bir gözden geçirilmesi… GAP, DAP, DOKAP bölge kalkınma dairelerinde, kalkınma ajanslarında biraz sular kaynıyor, farkındayız” diye konuştu.
Nail Çiler: “TOGG alana Trendyol hızlı şarj hediye ediyor”
Geçen aylarda kanunlaşan ve çok tartışılan e-ticaret firmalarının lisans ücretlerinde indirim öngören “Perakende Ticaret Kanunu”nu da hatırlatan Çiler, “Trendyol her ne hikmetse, şimdi herhalde nişan mı yaptı, söz mü yaptı TOGG’la, onu da öğrenmek istiyoruz. Gazeteden okuduğumuz kadarıyla bir şeyler var, orada bence biraz kokular var. TOGG alana Trendyol hızlı şarj hediye ediyor. Şarj bakiyesi yüklüyor, alışveriş çeki veriyor. TOGG araçlarına Trendyol uygulaması entegre edildi. Bu işlemler ile lisans ücretlerine ilişkin yapılan kanun arasında ilişki var mı” diye sordu.
